Łomża. Muzeum Historii Polski szuka rodziny Marii Rychter

- Chcielibyśmy dopilnować wszelkich spraw związanych z prawami autorskimi związanymi z wybranymi tekstami - informuje Helena Sienkiewicz z Muzeum Historii Polski i apeluje o pomoc w znalezieniu krewnych łomżynianki. - Być może żyją członkowie rodzin wspomnianej autorki. Być może nie będą to osoby spokrewnione blisko, jednak chcielibyśmy dołożyć starań, aby zebrać jak najbardziej szczegółowe informacje na ten temat.

Maria Rychter była działaczką niepodległościowej i bibliotekarką. Ur. 26.02.1887 roku w Łomży, była córką Mieczysława (ok. 1855-1906), księgarza w Łomży, i Jadwigi z Budzińskich.

Uczyła się w l. 1897–1905 w państwowym gimnazjum w Łomży, skąd została wydalona z 7 klasy za udział w organizacji strajku szkolnego. Naukę kontynuowała ww Warszawie na kursach przygotowawczych do wyższych uczelni Zofii Kurmanowej, a następnie uczęszczała na studium humanistyczne Tow. Kursów Naukowych (późniejsza Wolna Wszechnica Polska). Od 1909 r. studiowała polonistykę na Wydz. Filozoficznym Uniw. Lwow.; prawie ukończone studia przerwał wybuch pierwszej wojny światowej.

Czytaj też Gm. Nowogród. Przy budowie drogi odkryto mini cmentarz z różnych epok

Od wiosny 1912 była członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich. W sierpniu 1914 pracowała w Strzelcu w Krakowie, a następnie do kwietnia 1915 była w oddziale wywiadowczym I Brygady, pełniąc równocześnie funkcję kurierki pomiędzy kwaterą Legionów Polskich w Zagórzu a Warszawą. Używała pseud. Marta i Maria. Po rozwiązaniu oddziału przebywała w Częstochowie i Piotrkowie; pracowała tu w miejscowych komórkach Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), organizowała i wygłaszała pogadanki o dziejach powstań narodowych dla młodzieży szkolnej.

Po zajęciu Warszawy przez Niemców w sierpniu 1915 roku działała w Polskiej Organizacji Wojskowej (POW); zorganizowała m. in. na przełomie 1915/16 Pocztę Listów Prywatnych, przeznaczoną głównie dla korespondencji pomiędzy oddziałami Legionów a rodzinami. Do jej zadań należało też wyszukiwanie lokali dla PPS, kolportaż pism i ulotek, wykonywanie fałszywych dowodów osobistych; robiła korektę „Przedświtu” i organizowała na cele PPS koncerty.

W 1917 roku uczyła w szkole powszechnej w Warszawie, od stycznia 1918 do sierpnia 1919 zajmowała się administracją „Głosu Nauczycielskiego” oraz pracowała w sekretariacie Zarządu Głównego Zrzeszenia Nauczycielstwa Szkół Powszechnych. Następnie do sierpnia 1923 prowadziła dział bibliotek ruchomych i była zatrudniona w składzie materiałów kulturalno-oświatowych Dep. Naukowo-Szkolnego Min. Spraw Wojskowych. Równocześnie uczęszczała do Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie, gdzie otrzymała absolutorium, ale nie napisała pracy dyplomowej. Przez kilka miesięcy była sekretarką w Muzeum Wojska w Warszawie.

Od kwietnia 1924 do r. 1930 współpracowała z redakcją „Rocznika Pedagogicznego”, sporządziła wówczas pod kierunkiem Heleny Radlińskiej bibliografię pedagogiczną za l. 1922–6, publikowaną w „Roczniku”. Była współredaktorką i autorką kilku tekstów w wydawnictwach zbiorowych „Wierna służba” (W. 1927) i „Służba ojczyźnie” (W. 1929). Od listopada 1925 do grudnia 1939 prowadziła bibliotekę z zakresu oświaty dla dorosłych w Min. WRiOP. Czynna była w Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet i w l. 1928–34 redagowała organ tego związku „Praca Obywatelska” i zamieszczała w nim wiele swoich prac. Działała także w Przysposobieniu Wojskowym Kobiet do Obrony Kraju. W okresie wyborów parlamentarnych w r. 1930 redagowała R. pismo prorządowego Komitetu Wyborczego Organizacji kobiecych „Jedynka”. Była też redaktorką pisma „Dla przyszłości”.

W okresie okupacji niemieckiej, od 1942 do wybuchu powstania w 1944 r., pracowała w Dziale Ewidencji Ludności Warszawy. Rychter należała do Armii Krajowej i na początku sierpnia 1944 pracowała w punkcie sanitarnym przy ul. Opaczewskiej (Ochota).

Ewakuowana z Warszawy po powstaniu, wróciła do stolicy wiosną 1945 i rozpoczęła pracę w bibliotece Muzeum Narodowego. W 1948 roku ukończyła w Warszawie kurs bibliotekarski dla pracowników bibliotek naukowych. Na emeryturę przeszła 1.12.1962, a następnie przez półtora roku pracowała nadal w bibliotece Muzeum Narodowego, częściowo na pracach zleconych, częściowo bezpłatnie.

Zmarła w Warszawie 17.03.1975 r. nie zakładając nigdy rodziny.

Rychter odznaczona była Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta i Krzyżem Niepodległości z Mieczami, a po wojnie Złotym Krzyżem Zasługi.

Publikacja “Kobiety Niepodległości” będzie siódmym tomem serii “100-lecie niepodległości. Wspomnienia i pamiętniki”, który ma ukazać się w przyszłym roku.

Zobacz koniecznie: Oddając krew ratujesz życie - dlaczego warto oddawać krew?[/i]